Trong một bước đi gây bất ngờ giữa cơn bão trừng phạt và biến động tiền tệ, ngân hàng lớn nhất của Nga – Sberbank – đã âm thầm kích hoạt một quả bom tài chính mang tên "trái phiếu cấu trúc liên kết với Bitcoin". Đây không chỉ là một sản phẩm đầu tư mới mẻ, mà có thể là tín hiệu cho thấy Nga đang bắt đầu số hóa thị trường vốn theo cách của riêng mình.

Ngày 2/6/2025, Sberbank ra mắt trái phiếu cấu trúc liên kết với giá Bitcoin và tỷ giá USD/RUB. Đây là sản phẩm giúp nhà đầu tư Nga tiếp cận gián tiếp với Bitcoin mà không cần dùng ví crypto hay truy cập sàn quốc tế. Giao dịch và thanh toán hoàn toàn bằng đồng rúp, thông qua hệ thống tài chính trong nước. Sản phẩm ra đời trong bối cảnh Nga bị trừng phạt và giới hạn tiếp cận tài sản toàn cầu.Trái phiếu này mở “cửa ngách” đầu tư Bitcoin hợp pháp, hợp hiến tại Nga. Lợi nhuận phụ thuộc vào biến động của BTC và tỷ giá USD/RUB.Theo mô tả từ Sberbank, trái phiếu cấu trúc này có hai biến số chính ảnh hưởng đến lợi nhuận:

1. Giá Bitcoin theo USD: Nếu giá Bitcoin tăng so với mức tham chiếu ban đầu, nhà đầu tư được hưởng lợi tương ứng.

2. Tỷ giá USD/RUB: Nếu đồng USD mạnh lên so với đồng RUB (tức RUB mất giá), nhà đầu tư tiếp tục được cộng thêm lợi nhuận.

Tức là nhà đầu tư sẽ có “đòn bẩy kép”: cả từ Bitcoin và từ biến động tỷ giá ngoại tệ. Đây là một dạng "option kép" ẩn bên trong trái phiếu – một sản phẩm phái sinh có thể giúp người Nga bảo vệ tài sản trong môi trường lạm phát cao, tiền nội tệ biến động, và thị trường tài chính toàn cầu đầy bất ổn.

Trong bối cảnh đồng RUB suy yếu và lạm phát tại Nga vẫn ở mức cao, giới trung lưu và các doanh nghiệp nhỏ đang tìm kiếm cách bảo toàn giá trị tài sản mà không vi phạm lệnh cấm crypto hoặc phải “xuất ngoại vốn”. Việc kết nối lợi suất với Bitcoin – tài sản có hiệu suất vượt trội trong 5 năm qua – là lời giải hợp lý. Thay vì phải chuyển đổi vốn qua hệ thống SWIFT (bị loại trừ khỏi Nga từ 2022), sản phẩm trái phiếu mới này hoàn toàn vận hành trong hạ tầng nội địa, không cần tương tác với ngân hàng phương Tây hay các tổ chức tài chính quốc tế. Sberbank là một trong những đơn vị tài chính đầu tiên ở Nga nghiên cứu và thử nghiệm blockchain từ năm 2020. Động thái lần này có thể là “bước thử” đầu tiên để tạo ra các sản phẩm đầu tư lai giữa tài chính truyền thống và crypto, phục vụ chiến lược số hóa nền kinh tế mà Kremlin đã nhiều lần đề cập.

Điều đáng nói là người mua trái phiếu không trực tiếp sở hữu Bitcoin. Sberbank sẽ tính toán lợi nhuận dựa trên giá BTC/USDT trên thị trường quốc tế (như Binance hoặc Coinbase) nhưng không chuyển BTC thật cho nhà đầu tư. Cách làm này giúp Nga vẫn tuân thủ luật cấm sử dụng crypto như phương tiện thanh toán, nhưng vẫn tận dụng giá trị thị trường của BTC để thiết kế sản phẩm đầu tư hấp dẫn. Giới chuyên gia gọi đây là “hedged crypto exposure” – tức nhà đầu tư được hưởng lợi từ biến động của crypto mà không thật sự giao dịch crypto.

Nga không phải là quốc gia duy nhất thực hiện các sản phẩm tài chính gắn với tiền mã hóa.

• Ở Đức, ngân hàng DZ Bank đã triển khai thử nghiệm trái phiếu tài chính token hóa trên nền tảng Ethereum vào năm 2024.

• Ở Brazil, các ngân hàng cũng đang bắt đầu gắn trái phiếu tiết kiệm với hiệu suất stablecoin.

• Tại Hồng Kông, chính quyền đã phát hành trái phiếu chính phủ thông minh sử dụng blockchain để giám sát hiệu suất.

Nhưng điểm khác biệt là: Sberbank làm điều này ở một đất nước từng rất dè dặt với Bitcoin, trong khi phương Tây lại đang đối mặt với áp lực pháp lý ngày càng tăng đối với crypto. Mặc dù hấp dẫn, sản phẩm trái phiếu liên kết Bitcoin cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro:

• Biến động cao: Bitcoin có thể tăng 20% trong một tuần, nhưng cũng có thể giảm 40% chỉ sau vài phiên.

• Tỷ giá ngoại hối khó lường: Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và áp lực từ các lệnh trừng phạt, tỷ giá USD/RUB luôn bất ổn.

• Thiếu minh bạch: Nhà đầu tư không kiểm soát được công thức tính lợi nhuận chi tiết, cũng không có quyền rút sớm hoặc chuyển đổi linh hoạt như với crypto thực thụ.