Trong thế giới blockchain, có một chỉ số không hào nhoáng như giá Bitcoin, không “trend” như các meme coin, nhưng lại đóng vai trò sống còn trong việc duy trì sự vận hành và bảo mật của cả mạng lưới: Hashrate. Khi Bitcoin vượt mốc 1 Exahash/giây, và thậm chí đang tiệm cận Zettahash/giây, nhiều người đặt câu hỏi: điều này thực sự có ý nghĩa gì? Tại sao cộng đồng lại dõi theo từng bước nhảy nhỏ nhất của chỉ số này?

Hashrate là gì?. Nguồn: Nhanhoa

Hiểu một cách đơn giản, hashrate là tổng công suất tính toán mà toàn bộ hệ thống máy đào sử dụng để xác thực giao dịch và tìm ra block mới trên blockchain. Cụ thể, các máy đào (miners) thực hiện hàng nghìn tỷ phép tính mỗi giây để tìm ra một "hash" hợp lệ – một chuỗi ký tự thỏa mãn điều kiện khắt khe do thuật toán (như SHA-256 của Bitcoin) đặt ra. Mỗi lần tìm ra block mới là một lần mạng lưới tiến thêm một bước, và tất cả đều bắt đầu từ… những phép tính vô danh này.bHashrate được đo bằng số lần tính toán mỗi giây – hashes per second, với các cấp độ:

• KH/s – Kilohash: 1.000 hashes/giây

• MH/s – Megahash: 1 triệu hashes/giây

• GH/s – Gigahash: 1 tỷ hashes/giây

• TH/s – Terahash: 1.000 tỷ hashes/giây

• PH/s – Petahash: 1 triệu tỷ hashes/giây

• EH/s – Exahash: 1 tỷ tỷ hashes/giây

• ZH/s – Zettahash: 1 triệu tỷ tỷ hashes/giây

Hiện tại, Bitcoin đang dao động quanh ngưỡng 600 – 700 EH/s, và được dự đoán có thể cán mốc 1 ZH/s trong tương lai gần – một con số khó tưởng tượng, cho thấy sức mạnh tính toán khổng lồ đang bảo vệ mạng lưới này.

Một trong những lợi thế nổi bật của Bitcoin là tính phi tập trung và an toàn, và hashrate chính là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại những cuộc tấn công từ bên ngoài. Nếu một thực thể muốn tấn công 51% – tức chiếm quyền kiểm soát đa số sức mạnh tính toán để thay đổi lịch sử giao dịch – họ cần vượt qua toàn bộ hashrate hiện tại. Điều này trở nên bất khả thi về mặt kinh tế nếu hashrate đủ lớn, vì chi phí đầu tư phần cứng, điện năng và bảo trì sẽ vượt xa lợi ích thu được. Nói cách khác: hashrate càng cao, Bitcoin càng “khó bị giết”.

Khi hashrate tăng, đó là dấu hiệu cho thấy nhiều máy đào mới đang được đưa vào vận hành, đồng nghĩa với việc có thêm nhiều nhà đầu tư, công ty khai thác tin tưởng vào tương lai của mạng lưới. Điều này tạo ra một vòng tròn tích cực: hashrate cao → bảo mật cao → niềm tin tăng → đầu tư tăng → tiếp tục nâng hashrate. Ngược lại, nếu hashrate đột ngột giảm mạnh, đó có thể là dấu hiệu cho thấy hệ sinh thái đang gặp trục trặc – từ giá giảm sâu đến chính sách cấm khai thác (như từng xảy ra ở Trung Quốc).

Bitcoin điều chỉnh độ khó khai thác (difficulty) mỗi 2.016 block (~2 tuần) nhằm đảm bảo thời gian tạo block trung bình khoảng 10 phút. Khi hashrate tăng, độ khó cũng tăng – tức các thợ đào phải đầu tư vào máy móc mạnh hơn, tiết kiệm điện hơn, hoặc bị loại khỏi cuộc chơi. Điều này thúc đẩy cuộc đua công nghệ trong ngành: từ chip ASIC hiệu suất cao đến trung tâm dữ liệu khai thác sử dụng năng lượng tái tạo. Hashrate, một cách gián tiếp, đang kéo cả ngành công nghiệp năng lượng và phần cứng blockchain tiến về phía trước.

Không ít nhà đầu tư theo dõi hashrate như một chỉ báo về kỳ vọng giá tương lai. Thông thường:

• Giá Bitcoin tăng → hashrate tăng (do khai thác trở nên hấp dẫn hơn)

• Nhưng hashrate tăng quá nhanh → độ khó tăng → lợi nhuận giảm, nếu giá không theo kịp

Do đó, hashrate cũng là chỉ báo để đánh giá áp lực lợi nhuận lên các thợ đào – một yếu tố có thể tác động đến lượng Bitcoin bị bán ra thị trường trong ngắn hạn. Khi Bitcoin chạm ngưỡng Zettahash – Kỷ nguyên mới của bảo mật phi tập trung. Việc hashrate tiệm cận 1 ZH/s không chỉ là một cột mốc kỹ thuật. Nó phản ánh:

• Quy mô toàn cầu của mạng lưới: hàng trăm nghìn máy đào hoạt động 24/7 trên khắp thế giới

• Mức độ phân tán địa lý và chủ thể khai thác, làm cho Bitcoin gần như không thể bị kiểm soát bởi bất kỳ cá nhân, công ty hay chính phủ nào

• Cam kết bền vững của cộng đồng miner, bất chấp biến động giá ngắn hạn

Bitcoin giờ đây không còn là một "thí nghiệm công nghệ" mà đã trở thành một hệ thống tài chính phi tập trung được bảo vệ bởi sức mạnh tính toán khổng lồ nhất trong lịch sử nhân loại.